Oh boy

Adolf Hitler op jeugdige leeftijd. De foto is een uitsnede van een klassefoto en dateert uit 1899

Ik ben aan het lezen in het boek ‘Hitler de biografie’ van Ian Kershaw. Ruim elfhonderd pagina’s tekst over de opkomst en ondergang van de man die een wereldoorlog ontketende, met tientallen miljoenen doden als gevolg. De man die zo bezeten was van bepaalde rassentheorieën dat hij joden, zigeuners, geestelijk gehandicapten en homo’s massaal liet afslachten in de concentratiekampen.

En dan kom je zo’n jeugdfoto uit 1899 tegen in het boek. Een jongen kijkt zelfverzekerd in de camera. Haantje de voorste – hij staat op deze klassefoto in de bovenste rij in het midden. Een niet te missen figuur: kijk mij eens eens, ik ben Adolf Hitler, ik ga het maken.
Een dromer, zo bleek later. Droomde ervan een gevierd kunstenaar te worden, maar dat mislukte schromelijk. Vocht daarna mee aan Duitse zijde in de Eerste Wereldoorlog, zonder vrees en zonder twijfel. Verbitterd over de afloop van de oorlog radicaliseerde hij onder invloed van bepaalde figuren met extreem-nationalistische ideeën. Richtte op een gegeven moment een eigen politieke partij op – en de rest van het verhaal is bekend.

Oh boy, als je toen in 1899 eens in de toekomst had kunnen kijken, wat zou je dan gedaan hebben? Was je doorgegaan op je allesvernietigende weg, of had je je bedacht?
Als de hel bestaat moet je daar wel diep in verzonken zijn inmiddels, dat eist de gerechtigheid. Gepijnigd door het vuur op die plek, én door het besef dat je gefaald hebt en dat alles voor niets geweest is. Aangeklaagd door de zielen van al die ontelbaren die je meedogenloos de dood in gejaagd hebt – verblind door je wanen, obsessies en haatgevoelens.

Oh boy, als ík toch eens in de toekomst zou kunnen kijken, wat zou ik dan zien? Maar het kan niet en het gebeurt niet, nu niet en nooit. Ik moet het doen met het verleden en het heden, en de toekomst de toekomst laten. Maar wel met de levensverhalen van goede én slechte mensen die mij voorgegaan zijn, als voorbeeld. Ter navolging of ter afwijzing.